Η Ρωσία την επόμενη της κατάργησης της δουλείας. Οι πατέρες: σπλαχνικοί, λίγο κουρασμένοι, σκεφτικοί, αλλά και πεπεισμένοι ότι μια γερή δόση αγγλικού φιλελευθερισμού θα λύσει τα προβλήματα μιας χώρας που είναι ακόμη φεουδαρχική. Οι γιοί: μελαγχολικοί, πικραμένοι, πρόωρα απογοητευμένοι, που μισούν κάθε ιδέα μεταρρύθμισης, που πιστεύουν μόνο στην άρνηση, στο "ξεκαθάρισμα", στην καταστροφή οποιασδήποτε τάξης.
Σαν Άμλετ πριν από την επανάσταση, ο Μπαζάροφ προχωρά πέρα από έναν παράλογο θάνατο, η υστεροφημία του μετεωρίζεται ανάμεσα στους "δαίμονες" του Ντοστογέφσκι και στους μπολσεβίκους του 1917.
Το αριστούργημα του Τουργκένιεφ για τη σύγκρουση των γενεών μοιάζει τόσο φρέσκο, ειλικρινές και συναρπαστικό όσο ήταν για τους αναγνώστες που πρώτοι ήρθαν καταπρόσωπο με τον διάσημο ήρωά του. Η αμφιλεγόμενη απεικόνιση του Μπαζάροφ, του "μηδενιστή" ή "καινούργιου ανθρώπου", σόκαρε τη ρωσική κοινωνία όταν το μυθιστόρημα δημοσιεύτηκε το 1862. Η εικόνα της ανθρωπότητας, που χάρη στην επιστήμη απελευθερώνεται από παμπάλαιες συμβάσεις και προκαταλήψεις, μπορεί να αποβεί απειλητική για οποιουσδήποτε πολιτικούς ή θρησκευτικούς θεσμούς και είναι ιδιαίτερα δραστική στις μέρες μας.

Ο Τουργκένιεφ υπήρξε μετριοπαθής, φιλελεύθερος, εχθρός απέναντι σε όλες τις πίστεις που κάνουν τους ανθρώπους να χάνουν τη λογική και την έννοια του μέτρου. Ίσως να νόμισε ότι με το "Πατέρες και γιοι" θα ξόρκιζε τις πιο αγωνιώδεις προαισθήσεις του, εξημερώνοντάς τες στην αγκαλιά της οικείας του ρωσικής φύσης, με μια κλασική μυθιστορηματική δομή τύπου Πούσκιν - όπως την είχε επεξεργαστεί για να συνδέσει τον νέο ρεαλισμό με την αρμονική σύλληψή του για την τέχνη. Τα πάθη που το βιβλίο του αποδέσμευσε στους συγχρόνους του γκρέμισαν τις εύθραυστες άμυνές του· γι' αυτόν το λόγο και οδηγήθηκε σε μεγάλη απόγνωση. Σ' εμάς πάλι, όλη η ομορφιά που εκπέμπει το "Πατέρες και γιοι" βρίσκεται στην ανησυχητική δυσαρμονία του πλαισίου και του μηνύματος, στην ένταση που επιβάλλει αυτό το εκρηκτικό φορτίο του οποίου οι αλυσιδωτές αναφλέξεις θα αντηχήσουν σε όλο τον κόσμο.
 
Παρουσίαση-κριτική: Κώστας Αθανασίου, Η Εποχή, 1/2/2016
 
Ο Ιβάν Σεργκέγεβιτς Τουργκένιεφ (1818-1883) είναι ένας από τους σημαντικούς Ρώσους πεζογράφους και θεατρικούς συγγραφείς του 19ου αιώνα. Αρχικά ασχολήθηκε με την ποίηση, γρήγορα όμως στράφηκε στην πεζογραφία και τη δραματουργία. Αν και γεννήθηκε σε πλούσια αριστοκρατική οικογένεια, η οποία είχε πολλούς δουλοπάροικους στην ιδιοκτησίας της, αγωνίσθηκε σθεναρά για την κατάργηση της δουλοπαροικίας. Το 1833 άρχισε να σπουδάζει φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Μόσχας και από το 1838 συνέχισε τις σπουδές του στο Βερολίνο. Μετά την επιστροφή του στη Ρωσία το 1841, εργάστηκε στο υπουργείο Εσωτερικών αλλά, σύντομα, αφιερώθηκε ολοκληρωτικά στη συγγραφή. Η λογοκρισία δεν επέτρεψε να ανέβουν όλα τα θεατρικά του έργα επί σκηνής, μερικά από τα οποία σήμερα θεωρούνται ορόσημα στην ιστορία του ρωσικού θεάτρου. Η γνωριμία του με την τραγουδίστρια της όπερας Παυλίνα Βιαρντό, η οποία ήταν και ο μεγάλος αλλά ανεκπλήρωτος έρωτας της ζωής του, τον παρακίνησε να ταξιδεύει συχνά στην Ευρώπη προκειμένου να βρίσκεται κοντά της. Δεδομένης της αντίδρασης που συναντούσε από τη ρωσική κοινωνία η άποψη για τον εξευρωπαϊσμό της Ρωσίας -άποψη την οποία υποστήριζε σθεναρά ο Τουργκένιεφ-, η αρνητική κριτική στο μυθιστόρημα του "Πατέρες και παιδιά" (1863) στάθηκε η αφορμή για να εγκαταλείψει τη χώρα οριστικά· αρχικά, εγκαταστάθηκε στο Μπάντεν-Μπάντεν της Γερμανίας, ενώ σύντομα μετακόμισε στο Λονδίνο και, τελικά, το 1871 έγινε μόνιμος κάτοικος του Παρισιού. Εκεί γνώρισε επιτέλους την αναγνώριση, εξελέγη μάλιστα αντιπρόεδρος του Διεθνούς Λογοτεχνικού Συνεδρίου το 1878, ενώ το επόμενο έτος τού απονεμήθηκε τιμητικός τίτλος από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ακόμη και η Ρωσία του επεφύλασσε θερμότατη υποδοχή όποτε την επισκεπτόταν. Έργα του: "Ανοιξιάτικοι χείμαρροι", "Μουμού" (1854), "Άσία" (1858), "Η πρώτη αγάπη" (1860), "Ο βασιλιάς Ληρ στη στέπα" (1870) "Ρούντιν" (1856), "Η φωλιά των ευγενών" (1859), "Την παραμονή" (1860), "Πατέρες και παιδιά" (1862), "Ο καπνός" (1867), "Απάτητη γη" (1876).
 
Σελίδα Εκδότη
Θεατρικά: "Ένας μήνας στην εξοχή" (1855).