Υπότιτλος: ΠΡΟΣΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ, ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19ο ΚΑΙ 20ό ΑΙΩΝΑ
 
Ξαφνιαζόμαστε τα τελευταία χρόνια όποτε συνειδητοποιούμε την απήχηση που εξακολουθούν να έχουν σε ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οι φυλετικές θεωρίες και οι ρατσιστικές αντιλήψεις. Οι ιδέες που ταξινομούν τις ανθρώπινες ομάδες σε φυλές σύμφωνα με τα εξωτερικά τους φυσικά χαρακτηριστικά, και τις ιεραρχούν ανάγοντας τα χαρακτηριστικά αυτά σε διανοητική ικανότητα, πολιτισμικό επίπεδο και κοινωνική οργάνωση, είναι προϊόν του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας. Στη Δύση, επί έναν περίπου αιώνα, αποτέλεσαν απολύτως αποδεκτές και έγκυρες επιστημονικές θέσεις με τεράστια απήχηση στο ευρύ κοινό και τροφοδότησαν κρατικές πολιτικές για τη βελτίωση της φυλετικής ποιότητας σε πολλές χώρες, πριν γνωρίσουν τη διεθνή απόρριψη μετά τη σύνδεσή τους με τα εγκλήματα του ναζισμού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τα κείμενα του τόμου συνιστούν μια πρώτη προσπάθεια να μελετηθεί η διάχυση των φυλετικών θεωριών στην Ελλάδα και τα πολλαπλά νοήματα που παίρνει στον χρόνο η έννοια της φυλής: Ιχνηλατούν εξίσου τις διαδρομές μέσα από τις οποίες διαδόθηκαν οι φυλετικές θεωρίες όσο και τις προσαρμογές τους στα ελληνικά ζητούμενα, από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα· δείχνουν πώς οι φυλετικές θεωρίες επέδρασαν στη διαμόρφωση νέων εξειδικεύσεων στο ελληνικό πανεπιστήμιο, τροφοδότησαν επιστημονικές και επαγγελματικές αντιπαραθέσεις και στήριξαν επιστημονικές προτάσεις για την υιοθέτηση ευγονικών πολιτικών· διερευνούν πώς ενσωματώνονται φυλετικές θεωρίες ή εκλαϊκευτικές εκδοχές τους σε πολιτικές ιδεολογίες κατά το πρώτο μισό του 20ού αιώνα και πώς χρησιμοποιούνται στην προώθηση εθνικών πολιτικών· ανιχνεύουν επίσης στοιχεία της διάχυσης των φυλετικών θεωριών σε λογοτεχνικά κείμενα ή σε κριτικούς, ιστορικούς και θεωρητικούς της τέχνης· τέλος, εξετάζουν επιβιώσεις των φυλετικών θεωριών σε σημερινές εκδοχές της διαπλοκής του εθνικισμού με τον ρατσισμό και τον αντισημιτισμό, όπως αποτυπώνονται στον νομικό, επιστημονικό, λαϊκιστικό ή θρησκευτικό λόγο.
 
Παρουσίαση-κριτική: Αλεξάνδρα Μπακαλάκη, Αυγή-αναγνώσεις, 3/6/2018
 
Η Έφη Αβδελά διδάσκει ιστορία στο Τμήμα Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία του Πανεπιστιμίου Αθηνών.
Ο Δημήτρης Αρβανιτάκης γεννήθηκε στη Ζάκυνθο. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Αθήνας, στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών. Με υποτροφία της Ακαδημίας Αθηνών εργάστηκε στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας (1995-1998), όπου και εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή. Είναι διδάκτωρ Ιστορίας του Ιονίου Πανεπιστημίου και από το 2001 εργάζεται στο Μουσείο Μπενάκη. Τα επιστημονικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στην ιστορία των νεότερων χρόνων, με κύριους θεματικούς άξονες την ιστορία του Ιονίου, τη σχέση ιταλικού και ελληνικού κόσμου, τη διαμόρφωση της λογιοσύνης και την ιστορία της ιστοριογραφίας.
Η Ελίζα - Άννα Δελβερούδη είναι καθηγήτρια ιστορίας του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου στον Τομέα Θεατρολογίας & Μουσικολογίας του Τμήματος Φιλολογίας, στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης.
Ο Σωκράτης Πετμεζάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1957. Είναι καθηγητής οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας των Νεοτέρων Χρόνων στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, όπου διδάσκει από το 1990. Σπούδασε οικονομικά στη Θεσσαλονίκη και ιστορία στο Παρίσι. Υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή με τίτλο: "Recherches sur l'economie et le finances des villages du Pelion, region d'industries rurales, ca. 1750-1850" στην Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales, στο Παρίσι, τον Οκτώβρη του 1989. Έχει εκδώσει στα ελληνικά, στα γαλλικά, στα αγγλικά και στα ισπανικά πολλά άρθρα σύγχρονης οικονομικής και κοινωνικής ιστορίας, καθώς και τη μονογραφία με τίτλο: "Η ελληνική αγροτική οικονομία κατά τον 19ο αιώνα: η περιφερειακή διάσταση", Ηράκλειο, 2003 (Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Επίσης, επιμελήθηκε τον συλλογικό τόμο "Προλεγόμενα στην ιστορία της ελληνικής αγροτικής οικονομίας του Μεσοπολέμου", Αθήνα, 2012 (εκδόσεις Αλεξάνδρεια).
Ο Τάσος Σακελλαρόπουλος είναι ιστορικός, υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων του Μουσείου Μπενάκη και μέλος των ΑΣΚΙ. Κύριος τομέας των ενδιαφερόντων του είναι ο 20ός αιώνας στην Ελλάδα και ιδιαίτερα η πολιτική λειτουργία του στρατού, οι πολιτικές συγκρούσεις και διώξεις. Έχει επιμεληθεί συλλογικούς τόμους και ιστορικές εκθέσεις.
Ο Βαγγέλης Καραμανωλάκης είναι Λέκτορας της Θεωρίας της Ιστορίας και της Ιστοριογραφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Είναι επιστημονικός συνεργάτης των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ). Έχει συμμετάσχει με ανακοινώσεις σε διεθνή και ελληνικά συνέδρια και έχει δημοσιεύσει άρθρα σε συλλογικούς τόμους και περιοδικά, που αναφέρονται στη Νεοελληνική Ιστορία και Ιστοριογραφία του 19ου και 20ού αιώνα.
Η Φωτεινή Ασημακοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1961. Σπούδασε Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο Α.Σ.Π.Ε. και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Paris I, Pantheon-Sorbonne. Διδάσκει Πολιτική και Κοινωνική Ιστορία νεοτέρων χρόνων στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Κρήτης και Ευρωπαϊκή Ιστορία στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Το βιβλίο της Gobineau et la Grece έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Peter Lang, Φρανκφούρτη, 1999.
Ο Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος διδάσκει Ιστορία της Τέχνης με τη βαθμίδα του Καθηγητή στο Τμήμα Ιστορίας-Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας (1977-1988), και έκανε μεταπτυχιακές σπουδές ιστορίας της τέχνης και αισθητικής στο Πανεπιστήμιο Paris I - Pantheon-Sorbonne (1983-1987). Το 1997, υποστήριξε τη διδακτορική του διατριβή στο Τμήμα Ιστορίας - Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, με θέμα τη "Συμμετοχή της Ελλάδας στην Μπιεννάλε της Βενετίας, 1934-1940". Είχε την ευθύνη της επιστημονικής επιμέλειας και σύνταξης του "Λεξικού Ελλήνων Καλλιτεχνών", εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα, 1997-2000. Έχει δημοσιεύσει 4 βιβλία και περισσότερα από 40 άρθρα σε συλλογικούς τόμους, καταλόγους εκθέσεων, πρακτικά συνεδρίων και επιστημονικά περιοδικά.
Τα ερευνητικά του ενδιαφέρονται προσανατολίζονται στην Ιστορία της Τέχνης στην Ελλάδα του 19ου και του 20ού αιώνα, και εστιάζονται κυρίως στην παρέμβαση του Κράτους και τον ρόλο των θεσμών στον χώρο της τέχνης, καθώς και των μηχανισμών πρόσληψης της νεωτερικής τέχνης, τόσο στο πεδίο της καλλιτεχνικής παραγωγής όσο και στα πεδία της ιδεολογίας, της αισθητικής, της θεωρίας της τέχνης και της τεχνοκριτικής.
 
Σελίδα Εκδότη